Als voorbeeld kijken we naar oogkleur. Hoewel oogkleur in werkelijkheid door meerdere genen bepaald wordt, vereenvoudigen we dit even tot één gen. Dan zijn er drie opties:
- er zijn twee allelen voor bruine ogen; deze persoon heeft bruine ogen
- er zijn twee allelen voor blauwe ogen; deze persoon heeft blauwe ogen
- er is een allel voor bruine en een allel voor blauwe ogen; deze persoon heeft bruine ogen.
Uit dit laatste blijkt dat het allel voor bruine ogen het ‘wint’ van het allel voor blauwe ogen. Zodra er één allel voor bruine ogen aanwezig is, is het fenotype ook bruine ogen. In zo’n geval noemen we het allel voor bruine ogen dominant, en het allel voor blauwe ogen recessief.
In sommige gevallen is er geen duidelijk dominant gen.
Een monohybride kruising waarbij sprake is van volledige dominantie, is gemakkelijk op te lossen door een kruisingstabel te maken. We nemen als voorbeeld het kenmerk oogkleur. We kiezen voor het gen een letter, bijvoorbeeld de A (het maakt niet uit welke letter, maar kies een letter waarbij het verschil tussen hoofdletters en kleine letters goed te onderscheiden is) Het dominante allel (bruine ogen), schrijven we met een hoofdletter (A), het recessieve allel (blauwe ogen) met een kleine letter (a).
Een homozygote dominante moeder (AA) en een homozygote recessieve vader (aa) kruisen met elkaar. De kruising ziet er dan als volgt uit: AA (moeder) x aa (vader)
We plaatsen de allelen van moeder links in een tabel, en de allelen van vader bovenaan.
| a | a | |
| A | ||
| A |
We vullen nu de tabel in door steeds een allel van vader en een allel van moeder te combineren:
| a | a | |
| A | Aa | Aa |
| A | Aa | Aa |
Hieruit volgt: Aantal nakomelingen Aa = 100%. Alle nakomelingen zijn dus heterozygoot voor de eigenschap oogkleur en hebben dus bruine ogen.
Een ander voorbeeld: een heterozygote moeder kruist met een homozygoot recessieve vader:
Aa x aa
| a | a | |
| A | Aa | Aa |
| a | aa | aa |
Hieruit volgt:
- Aantal nakomelingen Aa = 2/4 = 50%
- Aantal nakomelingen aa = 2/4 = 50%
- De verhouding tussen bruine en blauwe ogen is dus 1:1.
